បញ្ហាត្រសក់មានរសជាតិល្វីងខ្លាំង មិនមែនបណ្តាលមកពីជំងឺ ឬសត្វល្អិតនោះទេ ប៉ុន្តែវា​បណ្តាល​មកពីការប្រមូលផ្តុំនៃសារធាតុគីមីធម្មជាតិមួយនៅក្នុងដំណាំត្រសក់។

១. មូលហេតុចម្បងនៃរសជាតិល្វីង

រសជាតិល្វីងក្នុងត្រសក់ គឺបណ្តាលមកពីការកើនឡើងនូវកំហាប់នៃសារធាតុគីមីម៉្យាងឈ្មោះថា គូគ័រប៊ីតាស៊ីន (Cucurbitacins) ដែលជាសារធាតុសំយោគធម្មជាតិនៅក្នុងរុក្ខជាតិត្រកូល Cucurbitaceae រួម​មាន​ត្រសក់ ឪឡឹក ត្រឡាច ល្ពៅ ជា​ដើម​។

ក. តួនាទីរបស់ Cucurbitacins

សារធាតុ Cucurbitacins ជាទូទៅមានតួនាទីជាយន្តការការពារធម្មជាតិរបស់រុក្ខជាតិ ដើម្បីទប់ទល់នឹងសត្វល្អិត ឬសត្វស៊ីស្លឹក។

ខ. កត្តាជំរុញឱ្យកើនឡើងនូវភាពល្វីង

កត្តាដែលធ្វើឱ្យត្រសក់ផលិតសារធាតុ Cucurbitacins ច្រើនហួសហេតុមានដូចជា៖

1. បញ្ហា​ទឹក​៖ ជាមូលហេតុធំជាងគេបំផុត។
   1. ការស្រោចទឹកមិនទៀងទាត់៖ ការបណ្តោយឱ្យដីស្ងួតហួតហែងខ្លាំង រួចស្រោចទឹកច្រើនវិញ នឹងបង្កឱ្យមានភាពតានតឹង ហើយរុក្ខជាតិបញ្ចេញសារធាតុល្វីង។
   1. កង្វះទឹកយូរ៖ ជាពិសេសនៅដំណាក់កាលផ្លែកំពុងលូតលាស់។
2. សីតុណ្ហភាពក្ដៅខ្លាំង៖
   1. កម្តៅខ្លាំងពេក អាចជំរុញឱ្យត្រសក់ផលិតសារធាតុល្វីង។
   1. ត្រជាក់ខ្លាំងពេក ក៏អាចបង្កភាពតានតឹងដែរ។
3. ដីខ្វះសារធាតុចិញ្ចឹម៖ ការខ្វះសារធាតុចិញ្ចឹមសំខាន់ៗ ឬបញ្ហា pH ក្នុងដីអាចជាកត្តារួមផ្សំដែរ​។
4. ពូជ៖ ពូជត្រសក់ប្រពៃណី​មួយចំនួនមានទំនោរទៅរកការផលិតសារធាតុល្វីងច្រើនជាងពូជកូនកាត់ទំនើប។
5. ការបែកស្លឹក/ឫស៖ ការខូចខាតលើស្លឹក ដើម ឬឫសដោយសារសត្វល្អិត ឬការថែទាំ ក៏អាចជំរុញការផលិត Cucurbitacins ដែរ។

២. វិធីការពារ និងដោះស្រាយ

ក. វិធានការបង្ការ

1. ការគ្រប់គ្រងទឹកឱ្យបានត្រឹមត្រូវ
   1. ស្រោចទឹកជាប់លាប់៖ នេះជាគន្លឹះដោះស្រាយភាពល្វីង។ ត្រូវស្រោចទឹកឱ្យបានទៀងទាត់ និងគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីរក្សាសំណើមដីកុំឱ្យស្ងួតហួតហែងខ្លាំង។ គួរប្រើប្រព័ន្ធដំណក់ទឹក​ (Drip Irrigation)។
2. ការគ្រប់គ្រងសីតុណ្ហភាព/ម្លប់៖
   1. ផ្តល់ម្លប់បន្តិចបន្តួច ឬដាំនៅកន្លែងដែលមិនត្រូវកម្តៅថ្ងៃខ្លាំងពេកពេញមួយថ្ងៃ ជាពិសេសនៅរដូវប្រាំង។
3. ការជ្រើសរើសពូជ៖
   1. ប្រើពូជត្រសក់ដែលត្រូវបានគេបញ្ជាក់ថាជាពូជ “គ្មានជាតិល្វីង” ព្រោះពូជទាំងនេះត្រូវបានបង្កាត់ពូជដើម្បីផលិតសារធាតុ Cucurbitacins តិចតួចបំផុត។
4. ការថែទាំដី៖
   1. ប្រើចំបើង ឬសម្បកកាកសំណល់មកគ្របដី​ដើម្បីជួយរក្សាសំណើមដីឱ្យបានយូរ និងគ្រប់គ្រងសីតុណ្ហភាពដី។
   1. ផ្តល់ជីដែលមានតុល្យភាព ជៀសវាងការខ្វះសារធាតុចិញ្ចឹម។

ខ. ដំណោះស្រាយនៅពេលល្វីង

ប្រសិនបើយើង​បានប្រមូលផលត្រសក់ដែលល្វីងរួចហើយ គឺមិនមានវិធីព្យាបាលឱ្យបាត់ល្វីងនោះទេ។ បងប្អូន​ណា​ធ្លាប់ជួប​បញ្ហា​នេះ ជួយ​ចែក​រំលែកជាមួយ​កសិផង។

ចែករំលែកដោយ៖ សែន តុលា
ប្រភព៖ purdue.edu