ឳឡឹកជាដំណាំដែលមានតម្លៃសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់ ប៉ុន្តែវាងាយរងផលប៉ះពាល់ពីជំងឺ និងសត្វល្អិតចង្រៃជាច្រើនប្រភេទ។ ការយល់ដឹងអំពីរោគសញ្ញា លក្ខខណ្ឌកើតជំងឺ និងវិធានការការពារនិងកម្ចាត់ គឺជាគន្លឹះសំខាន់ក្នុងការរក្សាទិន្នផល និងគុណភាពផលឳឡឹក។
ជំងឺលើដំណាំឳឡឹក
ក. ជំងឺអុជស្លឹកពណ៌លឿង
ជំងឺអុចស្លឹកពណ៌លឿង ជាជំងឺបង្កដោយផ្សិតដែលច្រើនចាប់ផ្តើមរាតត្បាតលើស្លឹកឳឡឹកចាស់ៗជាមុន។ រោគសញ្ញាដំបូងអាចសង្កេតឃើញជាចំណុចរាងជ្រុងពណ៌លឿងខ្ចីលើស្លឹក បន្ទាប់មកវិវត្តទៅជាពណ៌បៃតងប្រលែត និងពង្រីកពីចំណុចតូចទៅធំ។ នៅដំណាក់កាលជំងឺធ្ងន់ធ្ងរ ចំណុចទាំងនេះនឹងប្រែជាពណ៌ត្នោត ហើយស្លឹកនឹងស្ងួត និងជ្រុះ។
ជំងឺនេះកើតឡើងខ្លាំងនៅពេលមានអ័ព្ទ សន្សើមច្រើន ភ្លៀងធ្លាក់ញឹកញាប់ ធ្វើឱ្យស្លឹកសើមរយៈពេល ៥–៦ ម៉ោង ជាពិសេសនៅសីតុណ្ហភាពប្រហែល ២៥–៣០ អង្សាសេ។ វាបង្កឱ្យដើមឳឡឹកលូតលាស់មិនល្អ ដើមក្រិន និងបណ្តាលឱ្យទិន្នផលថយចុះយ៉ាងច្រើន។
វិធីការពារ
- ជ្រើសរើសពូជឳឡឹកដែលធន់នឹងជំងឺ
- ដាំឱ្យមានគម្លាតសមស្របរវាងគុម្ពមួយទៅគុម្ពមួយ ដើម្បីឱ្យពន្លឺ និងខ្យល់ចេញចូលល្អ
- មិនស្រោចទឹកពីលើស្លឹក និងជៀសវាងស្រោចទឹកពេលល្ងាច
- សម្អាតកាកសំណល់ដំណាំ ឬបន្លែបន្ទាប់ពីប្រមូលផល
- មិនដាំឳឡឹកនៅជិតចម្ការដែលមានជំងឺប្រភេទដូចគ្នា
- បាញ់ថ្នាំកំចាត់ផ្សិតរៀងរាល់ ៥–១០ ថ្ងៃម្តង។ ប្រឹក្សាជាមួយមន្ត្រីកសិកម្មឃុំដើម្បីបានបច្ចេកទេសត្រឹមត្រូវ។
វិធីកម្ចាត់
- កាត់ស្លឹកដែលមានជំងឺយកទៅកប់ ឬដុតចោល មិនទុកនៅក្នុងចម្ការ
- ប្រើថ្នាំបាញ់។
ខ. ជំងឺរួញស្លឹក
ជំងឺរួញស្លឹកបណ្តាលឱ្យស្លឹកឳឡឹកប្រែពណ៌ពីបៃតងធម្មតា ទៅបៃតងចាស់ និងក្រាស់ បន្ទាប់មករួញ និងក្តោបចុះក្រោម។ នៅវគ្គចេញផ្កា និងចេញផ្លែ ផ្លែឳឡឹកនឹងក្រិន និងមិនលូតលាស់ល្អ។ ជំងឺនេះបង្កឡើងដោយវីរុស ហើយត្រូវបានចម្លងដោយចៃជញ្ជក់រុក្ខរស។
វិធីការពារ
- ប្រើពូជធន់នឹងជំងឺ
- រក្សាអនាម័យចម្ការ
- ការពារនិងកម្ចាត់ចៃជញ្ជក់រុក្ខរសឱ្យបានទាន់ពេល
គ. ជំងឺរលួយឫស
ជំងឺរលួយឫសបង្កឡើងដោយមេរោគ Fusarium oxysporum ដែលច្រើនកើតមានក្នុងរដូវក្តៅ និងមានសំណើមខ្ពស់។ នៅវគ្គកូនដំណាំ វាធ្វើឱ្យគល់ពុក ឫសរលួយ ដំណាំស្រពោន និងឈប់លូតលាស់។
វិធីការពារ និងកម្ចាត់
- ប្រើថ្នាំគ្រប់គ្រងជំងឺផ្សិត។ ប្រឹក្សាជាមួយមន្ត្រីកសិកម្មឃុំដើម្បីបានព័ត៌មានច្បាស់លាស់។
សត្វល្អិតចង្រៃលើដំណាំឳឡឹក
ក. ទ្រីប
ទ្រីបជាសត្វល្អិតតូចៗដែលចូលចិត្តវាយប្រហារត្រួយឳឡឹក ធ្វើឱ្យត្រួយឈប់លូតលាស់។ គួរពិនិត្យឆែករកជាញឹកញាប់ ជាពិសេសនៅផ្នែកត្រួយ។
វិធីការពារ
- ដាំដោយប្រើគម្របប្លាស្ទិក
- ស្រោចទឹកឱ្យចំត្រួយ (បើអាចធ្វើបាន ១ថ្ងៃ ២ដង)
វិធីកំចាត់
- បន្ថយការប្រើជីអ៊ុយរ៉េ (៤៦-០-០)
- ប្រើថ្នាំប្រភេទថ្នាំបាញ់ឆ្លាស់គ្នា តាមការណែនាំ
ខ. ចៃជញ្ជក់រុក្ខរស
ចៃជញ្ជក់រុក្ខរសជាសត្វល្អិតដែលរស់នៅខាងក្រោមស្លឹក និងជាភ្នាក់ងារចម្លងជំងឺវីរុស បណ្តាលឱ្យស្លឹក និងត្រួយឳឡឹករួញ។
វិធីការពារ
- ដាំឳឡឹកឱ្យមានចម្ងាយសមស្រប
- កំចាត់ស្មៅ និងដំណាំជម្រកនៅក្នុងចម្ការ
- ស្រោចថ្នាំការពារសត្វល្អិតលើកូនឳឡឹកមុនដាំ
- កប់កាកសំណល់ឳឡឹកបន្ទាប់ពីប្រមូលផល
វិធីកំចាត់
- កាត់ស្លឹកដែលមានចៃយកទៅកប់ ឬដុតចោល
- ប្រើថ្នាំបាញ់ឆ្លាស់គ្នា និងបាញ់ពេលអាកាសត្រជាក់ តាមការណែនាំ។
ដោយ៖ សែន តុលា
ប្រភព៖ ឯកសារក្រសួងកសិកម្ម / UMD