ដីមិនមែនគ្រាន់តែជាកន្លែងសម្រាប់រុក្ខជាតិដុះលូតលាស់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាគឺជា “ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីដែលមានជីវិត”។ យោងតាមអង្គការស្បៀង និងកសិកម្មនៃសហប្រជាជាតិ (FAO) សុខភាពដីត្រូវបានកំណត់ថាជាសមត្ថភាពរបស់ដីក្នុងការបំពេញតួនាទីជាប្រព័ន្ធរស់រវើកមួយ ដើម្បីទ្រទ្រង់ដល់ផលិតភាពរុក្ខជាតិ សត្វ និងមនុស្សជាតិ។
អត្ថបទនេះនឹងពន្យល់លម្អិតអំពីមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសុខភាពដី និងវិធីសាស្ត្រថែទាំ ដើម្បីធានាបាននូវទិន្នផលខ្ពស់ប្រកបដោយនិរន្តរភាព។
១. តើអ្វីទៅជាសុខភាពដី?
សុខភាពដី គឺជាតុល្យភាពនៃកត្តារូបសាស្ត្រ គីមី និងជីវសាស្ត្រ។ ដីដែលមានសុខភាពល្អ គឺជាដីដែលមានសមត្ថភាពផ្តល់នូវធាតុផ្សំ ៤យ៉ាងជាចាំបាច់ដល់ឫសដំណាំ៖
- ទឹក៖ សមត្ថភាពរក្សាសំណើម និងចរន្តទឹកក្នុងដី។
- សារធាតុចិញ្ចឹម៖ តុល្យភាពនៃ N-P-K និងមីក្រូសារធាតុ។
- ខ្យល់៖ រន្ធដីដែលអនុញ្ញាតឱ្យឫសដំណាំដកដង្ហើម និងការបញ្ចេញឧស្ម័ន។
- មីក្រូសារពាង្គកាយ៖ វត្តមានរបស់បាក់តេរី ផ្សិត និងសត្វល្អិតដែលមានប្រយោជន៍ជួយបំប្លែងសារធាតុចិញ្ចឹម។
២. ការសម្គាល់ដីដែលមានសុខភាពល្អ
យើងអាចដឹងថាដីមានសុខភាពល្អឬអត់ តាមរយៈការសង្កេតដោយ ៖
- ពណ៌៖ ដីពណ៌ក្រមៅ ឬត្នោតចាស់ បញ្ជាក់ថាមានសារធាតុសរីរាង្គ (មមោក) ខ្ពស់។
- សណ្ឋានដី៖ ដីផុស មិនហាប់ណែន និងមានរចនាសម្ព័ន្ធជាដុំតូចៗ។
- ក្លិន៖ មានក្លិនដីធម្មជាតិដែលបញ្ជាក់ពីសកម្មភាពរបស់មីក្រូសរីរាង្គល្អៗ។
- ជីវចម្រុះ៖ វត្តមានសត្វជន្លេន ដែលជា “អ្នកភ្ជួររាស់ធម្មជាតិ” និងជាអ្នកកែច្នៃជីដ៏ពូកែ។
- ស្រទាប់លើ៖ មានកម្ទេចកំទីស្លឹកឈើ ឬសំណល់សរីរាង្គគ្របដណ្តប់ ការពារកម្ដៅថ្ងៃ។
៣. ហេតុអ្វីបានជាកសិករត្រូវយកចិត្តទុកដាក់លើសុខភាពដី?
ការថែទាំសុខភាពដី គឺជាការវិនិយោគដែលមានចំណេញរយៈពេលវែង៖
- បង្កើនផលិតភាព៖ ដំណាំលូតលាស់លឿន មានភាពស៊ាំនឹងជំងឺខ្ពស់ និងផ្តល់ផលច្រើន។
- សន្សំសំចៃថ្លៃដើម៖ កាត់បន្ថយការទិញជីគីមី និងថ្នាំកសិកម្ម ព្រោះដីមានសមត្ថភាពផ្តល់សារធាតុចិញ្ចឹម និងទប់ទល់សត្វល្អិតដោយខ្លួនឯង។
- ធន់នឹងអាកាសធាតុ៖ ដីមានសុខភាពល្អអាចរក្សាសំណើមបានយូរក្នុងរដូវប្រាំង និងជួយការពារសំណឹកដីនៅពេលមានភ្លៀងខ្លាំង។
៤. វិធីសាស្ត្រកែលម្អ និងការពារសុខភាពដី
យោងតាមអនុសាសន៍បច្ចេកទេសរបស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទកសិករគួរអនុវត្តដូចខាងក្រោម៖
- បង្កើនជាតិសរីរាង្គ៖ ប្រើប្រាស់ ជីកំប៉ុស្ត និង ធ្យូងជីវ។ ធ្យូងជីវដើរតួដូចជា “ជម្រក” សម្រាប់មីក្រូសរីរាង្គរស់នៅ និងជួយរក្សាសារធាតុចិញ្ចឹមក្នុងដីមិនឱ្យហូរចោល។
- ប្រើប្រាស់ដំណាំគម្របដី៖ ដាំដំណាំដូចជាសណ្តែក ដើម្បីគ្របផ្ទៃដី ការពារសំណឹក និងចងអាសូតធម្មជាតិចូលក្នុងដី។
- ការដាំដំណាំបង្វិល៖ ជៀសវាងដាំដំណាំដដែលៗនៅលើដីតែមួយ ដែលនាំឱ្យបាត់បង់សារធាតុចិញ្ចឹមប្រភេទដដែល និងបង្កើនជំងឺក្នុងដី។
- កាត់បន្ថយការរំខានដី៖ ជៀសវាងការភ្ជួររាស់ខ្លាំងពេក និងជៀសវាងការប្រើគ្រឿងចក្រធ្ងន់ៗលើដីសើម ដែលធ្វើឱ្យដីណែនហាប់។
- ការគ្រប់គ្រងសមាសធាតុគីមី៖ ប្រើប្រាស់ទឹកថ្នាំធ្យូងជីវ ឬជីជីវទឹក ដើម្បីជំនួស ឬកាត់បន្ថយការប្រើជីគីមីលើសកម្រិត ដែលអាចសម្លាប់មីក្រូសរីរាង្គល្អៗក្នុងដី។
គន្លឹះសំខាន់៖ ដីដែលមានសុខភាពល្អ គឺជាមរតកដ៏មានតម្លៃសម្រាប់កូនចៅជំនាន់ក្រោយ។ ការប្រើប្រាស់ជីគីមីខ្លាំងពេកប្រៀបដូចជាការលេបថ្នាំបំបាត់ការឈឺចាប់ក្នុងរយៈពេលខ្លី ប៉ុន្តែការថែទាំសុខភាពដីប្រៀបដូចជាការហាត់ប្រាណ និងបរិភោគអាហារដែលមានជីវជាតិ ដើម្បីភាពរឹងមាំយូរអង្វែង។”